Therapeuten gezocht!

Artikel

Waarom JIJ nodig bent als therapeut voor chronisch pijn patiënten.

Aanleiding

De nieuwe (op 28 maart 2017 gepubliceerde) zorgstandaard Chronische pijn begint met een aantal schokkende feiten: Chronische pijn is een veelvoorkomend gezondheidsprobleem. Uit een grote Europese studie blijkt dat één op de vijf volwassen Europeanen lijdt aan chronische pijn. Bij 34% is de pijn zelfs zeer ernstig, zij scoren een 8 of hoger op een 10-puntschaal (waarbij 1 geen pijn betekent en 10 de ergst denkbare pijn, Breivik 2006).

Chronische pijn veroorzaakt een hoge zorgconsumptie en een groot verlies aan arbeidscapaciteit. De totale directe en indirecte kosten voor Nederland worden geschat op €20 miljard per jaar (Boonen 2005) en zijn vele malen hoger dan de kosten voor diabetes, hartziekten en kanker (Gaskin 2012).

Uit verschillende internationale studies blijkt dat de behandeling van chronische pijn door 34-79% van de patiënten als onvoldoende wordt beschouwd (Breivik 2006, Smalbrugge 2007, Van Herk 2006). Ook bij een recente Nederlandse inventarisatie onder patiënten met chronische pijn wordt de kwaliteit van de pijnbestrijding als matig ervaren (Voerman 2015).

Deze cijfers: 1 op de 5 volwassenen lijdt aan chronische pijn dateren uit 2016. Sinds de start van de corona-crisis in februari 2020 is er meer druk gekomen op onze gezondheidszorg. Wachtlijsten voor niet acute zorg zijn meer dan verdubbeld. Helaas staat chronische pijn ook genoteerd als niet acute zorg. Wachtlijsten van 2 tot 6 maanden in 2016 waren voor veel chronische pijn patiënten (cpp) al ondraaglijk lang. Er is dan ook grote behoefte aan andere oplossingen.

Therapeutische levenstijl veranderingen

Roger Walsh heeft in 2011 al een artikel gepubliceerd in het tijdschrift “American Psychologist” waarin hij stelt dat bij veel chronische aandoeningen therapeutische levensstijl veranderingen een meetbaar groter gezondheidsvoordeel opleveren dan veel (dure) reguliere medische behandelingen met medicijnen of psychotherapie.

Therapeutische levensstijl veranderingen geven de patiënten zeggenschap en regie over hun eigen gezondheid en vergroten daarmee het zelfvertrouwen. Therapeutische levensstijl veranderingen zijn goedkoper dan veel medicijnen en medische zorg en daardoor beter toegankelijk voor een grote groep mensen. Therapeutische levensstijl veranderingen geven een verbetering in gezondheid, zelfvertrouwen en levenskwaliteit. Deze levensstijl verandering zoals bijvoorbeeld meditatie, ontspanning, recreatie en activiteiten in de natuur zijn leuk om te doen en worden daardoor gezonde automatische gewoontes. Tevens hebben goede gezonde gewoontes een positief effect op mensen in de omgeving van de patiënt.

Chronische pijn in het brein

In veel boeken en artikelen worden wijzigingen in het brein aangetoond bij mensen die langdurig (langer dan 3 maanden) pijn ervaren.

Alle pijn wordt in het brein gemaakt. Of nu de pijn ontstaat of in stand gehouden wordt door de gewijzigde hersenchemie of dat de hersenen zich functioneel anders gaan gedragen door de aanhoudende pijn is niet duidelijk. Helder is wel dat het immuunsysteem constant op scherp staat (en vaak overwerkt is), dat het zenuwstelsel chronisch in de overlevingsstand staat, dat het hormoonsysteem veel stresshormonen aanmaakt en de aanmaak van ontspannende hormonen wordt geremd. Dat het limbische systeem constant alle prikkels opmerkt en als levensgevaarlijk beschouwt en negatief emoties uitvergroot uit pure bescherming. Dat de gebieden in de hersenen waar pijn ervaren wordt groeien en actief zijn en blijven in de hersenen.

Nu blijkt dat je vrij gemakkelijk de hersenen kunt herprogrammeren met behulp van neurofeedback. Dit betekent dat de hersengolven worden gemeten tijdens de training met behulp van een eeg. Wanneer de gewenste staat van zijn zichtbaar is op de eeg krijg je positieve feedback.

Er wordt momenteel onderzoek gedaan met behulp van neurofeedback via de tong om evenwichtsstoornissen op te lossen.

Topsporters gebruiken een programma waarbij hun hersengolven muziek (die ze beluisteren) storen wanneer ze niet in de juiste staat van ontspanning zijn. Op deze wijze kunnen topsporters leren zich onder grote druk te ontspannen. In de juiste ontspannen staat van zijn klinkt de muziek harmonieus. Zijn ze gestrest dan klinkt er ruis door de muziek. Deze koppeling van de hersenen (eeg) met het juiste gedrag werkt heel goed, maar is ook vaak duur. 

Gelukkig kun je de hersenen ook trainen zonder dat dure apparaten neurologische feedback geven. In dit geval gebruik je lichamelijk gedrag als feedback voor de juiste staat van zijn. Hiervoor brengen we het ongewenste gedrag (pijngedrag) in kaart en bepalen we het gewenste gedrag, vaak gedrag waardoor de cliënt kan ontspannen.

Therapeuten gezocht

In mijn eigen ervaring als chronisch pijnpatiënt heb ik allerlei vormen van therapie, inclusief medische behandelingen, voedingssupplementen en medicijnen uitgeprobeerd om mijn pijn maar te verminderen. Uiteindelijk blijkt dat alleen een wijziging van levensstijl en heropvoeding van de hersenen hetgeen is dat voor mij werkt.

Uit het artikel van Roger Walsh blijkt dat dit niet alleen in mijn geval zo is, maar dat therapeutische levensstijl veranderingen voor veel mensen met chronische aandoeningen werken.

Therapeutische levensstijl veranderingen zijn echter niet hetzelfde als positief denken. Hoewel yoga en meditatie heel goed kunnen werken voor sommige mensen, wil het niet zeggen dat dit altijd de oplossing is voor iedereen.

Therapeutische levensstijl veranderingen betekent dat wij als therapeut heel goed de cliënt moeten bestuderen en zijn of haar hele leven in kaart brengen. Het gaat niet alleen om de lichamelijke pijn die de cliënt ervaart of de emotionele stress waar deze onder gebukt gaat.

Het gaat hier om alle 6 assen van gezondheid: lichamelijk welbevinden, mentaal welbevinden, zingeving, kwaliteit van leven, sociaal maatschappelijk participeren en dagelijks functioneren.

Op al deze vlakken mogen wij samen met de cliënt bepalen welke gewoontes en gedragingen de pijn in stand houden, belonen of versterken. Daarna kunnen we voor ieder vlak van gezondheid bepalen welke van deze gewoontes gewijzigd kunnen worden en welk gedrag daarvoor in de plaats wenselijk is. Vervolgens gaan we trainen om dit nieuwe gedrag aan te leren.

Zoals James Clear uitlegt in zijn blog: new-habit duurt het gemiddeld twee maanden om een nieuwe gewoonte aan te leren en te automatiseren. Feitelijk gaan we een nieuw circuit aanleggen in de hersenen, waarbij nieuwe verbindingen gevormd worden. Door de training worden deze nieuwe verbindingen bevestigd en verstevigd. De oude negatieve gewoontes die pijn instant houden zijn echter niet zomaar weg. Deze blijven ook bestaan en zullen zeker in het begin steeds weer als automatisme de kop op steken. Enkel door steeds opnieuw bewust te kiezen voor de nieuwe gewoonte kan de nieuwe gewoonte de overhand krijgen op het oude ongewenste pijnsysteem.

Omdat chronische pijnpatiënten zich per definitie niet bewust zijn van hun pijngedrag (B. Van Cranenburgh) hebben ze iemand anders nodig om samen met hen dit pijngedrag in kaart te brengen.

Dat kunnen de meeste therapeuten heel goed.

De meeste therapeuten zijn opgeleid om de cliënt in zijn geheel te bekijken, niet alleen het lichaam, maar ook de sociale omgeving, het werk. De meeste therapeuten zijn heel goed in staat om samen met de cliënt te ontdekken welke delen in het gedrag veranderd kunnen worden en hoe. De meeste therapeuten zijn uitstekende coaches die met gemak het einddoel kunnen vertalen in haalbare en meetbare stapjes en de cliënt stap voor stap aan de hand mee nemen en begeleiden.

Aangezien de afgelopen twee jaar zowel de wachtlijsten voor medische pijnbehandelingen zijn toegenomen, de hoeveelheid mensen die chronische pijn ervaren is toegenomen en ook de gevoelens van depressie, zijn er veel therapeuten nodig om deze mensen te helpen met therapeutische levensstijl veranderingen.

Literatuur